Hoe vriendelijk kan porno zijn?

You have to break through that good girl bad girl shit. Even good girls like sex: Een onderzoek naar de representatie van vrouwelijke seksualiteit in de op vrouwen gerichte seksindustrie.

HANN VAN SCHENDEL
Universiteit Maastricht, Studierichting Cultuur- en Wetenschapsstudies

Seksshops die zich ‘vrouwvriendelijk’ noemen, hoe onderscheiden die zich van de reguliere seksshop. Hann van Schendel ontdekt dat er in op vrouwen gerichte pornofilms meer wordt gelachen maar dat ook veel bij hetzelfde blijft. Welkom in de wondere wereld van de Tarzan-vibrator en de catsuit.
Candida Royale was ooit actrice in pornofilms. In 1984 richtte zij Femme Productions op, een filmbedrijf dat zich specialiseert in porno waar ook vrouwen plezier aan kunnen beleven. Zijn die films nu echt anders dan wat gebruikelijk op deze markt wordt aangeboden? Zeker, stelt Hann van Schendel in haar scriptie You have to break through that good girl bad girl shit. Even good girls like sex. ”De films van Femme Productions bevatten veel niet-conventionele, alternatieve beelden van vrouwelijke seksualiteit. Zo is vrouwelijke seksualiteitsbeleving vrolijk, open en zelfbewust: alle films hebben vrouwelijke personages bij wie de kijker over de schouder meekijkt. De kijker ziet in deze films ook mooie mannenlichamen. De vrouwen in de films zijn zich vaak bewust van hoe zij hun seksleven het liefst willen vormgeven en nemen dan ook initiatief als hun (mannelijke) partner naar hun maatstaven tekortschiet. Ze zijn initiatiefrijk en door hun uiterlijk vaak minder popperig.”

Van Schendel was kind aan huis in sexshops en op websites waar je op gemeentecomputers niet schijnt te mogen komen zoals funnyskin.com en talkingblue.com. Zij vroeg zich af hoe de op vrouwen gerichte seksindustrie de vrouwelijke seksualiteit tonen, representeren heet het dan in het wetenschappelijk discours. Hoe zien de zichzelf ‘vrouwvriendelijk’ noemende seksshops eruit, wat is hun assortiment. Ze inventariseerde wat er te koop is bij postorderbedrijven, ze analyseerde vooral op op vrouwen gerichte pornofilms en ze onderzocht ‘seksspeeltjes’ voor vrouwen: hoe zijn die vormgegeven, op welke manier wordt er reclame voor gemaakt, met wat voor foto’s is de verpakking opgesierd. Op dezelfde wijze nam ze erotische lingerie onder handen en een en ander resulteerde in een scriptie die niet tot de saaiste behoort die de jury onder ogen kreeg, mede door een ruimhartig illustratieaanbod.

Het aanbod van de vrouwvriendelijke seksindustrie is maar deels vrouwvriendelijk. Over de definitie van vrouwvriendelijkheid schrijft Van Schendel vele pagina’s; in dit kader komt het neer op zaken als diversiteit – wordt de vrouw gepresenteerd als vrije, zelfstandige, keuze makende persoonlijkheid, op zaken als macht – is ze niet alleen afwachtend of onderdanig, maar initiatiefnemend en dominant, is er ruimte voor emotie, voor variatie.

Maar voor we bij die conclusie zijn beland hebben we al een boeiende tocht gemaakt door de wondere wereld van de Tarzan-vibrator, de ‘Mister B cat-o-nine tails rubber grip’ en de catsuit van visnetstof.

Er zijn weinig op vrouwen gerichte seksshops, stelt van Schendel vast. Ze komt tot Christine le Duc, Stout en Female & Partners. Ze onderscheiden zich vrij sterk; ze staan in gewone winkelstraten, ze hebben vrouwelijke bediening, ze noemen zich bij voorkeur erotiek-winkel. Het assortiment van Christine le Duc is zeer conventioneel, zestig procent van hun klanten is dan ook man.

De markt voor pornofilms voor vrouwen is klein, en dat geldt nog sterker voor films voor lesbische vrouwen. En in dat aanbod zijn veel stereotiepe beelden van seksualiteit te zien.

De films van Candida Royale en van de firma Velvet zijn uitzonderingen. In deze films wordt ook nog wel eens gelachen, wat in de traditionele porno niet de bedoeling is.

De speeltjes (vibrators et cetera) die vrouwvriendelijke seksshops en postorderbedrijven aanbieden noemt Van Schendel, zowel door de vormgeving, verpakking als toelichtende tekst grotendeels stereotiep. De presentatie van ‘realistische vibrators bevat beelden van heteroseksualiteit en een voorkeur voor een witte huidskleur, waarbij de ‘mythe’ van het vaginale orgasme in stand wordt gehouden.’

Van Schendel kwam trouwens ook enkele mannelijke opblaaspoppen tegen. ”Eigenlijk zijn ze allemaal hetzelfde, ze zijn opblaasbaar en hebben een vibrerende penis waar de vrouw op kan zitten. Daarnaast hebben ze ook een open mond en anus. Dit suggereert een mannelijke, homoseksuele doelgroep.”

Toch wordt deze pop ook vrouwen aangeraden. ”Een eeuwige trouwe speelkameraad zonder complicaties.”

In de seksshop voor vrouwen is de pop overigens niet te koop. De vraag onder vrouwen zal niet erg groot zijn.

PAUL ARNOLDUSSEN

Overgenomen uit het parool